Dinleyin şimdi ey zenginler, başınıza gelecek felaketlerden ötürü feryat edip ağlayın. Servetiniz çürümüş, giysinizi güve yemiştir. Altınlarınız, gümüşleriniz pas tutmuştur. Onların pası size karşı tanıklık edecek, etinizi ateş gibi yiyecek. Bu son çağda servetinize servet kattınız. İşte, ekinlerinizi biçen işçilerin haksızca alıkoyduğunuz ücretleri size karşı haykırıyor. Orakçıların feryadı Her Şeye Egemen Rab’bin kulağına erişti. Yeryüzünde zevk ve bolluk içinde yaşadınız. Boğazlanacağınız gün için kendinizi besiye çektiniz. Size karşı koymayan doğru kişiyi yargılayıp öldürdünüz.
YAKUP 5:1-6 TCL02
https://bible.com/bible/170/jas.5.1-6.TCL02
Kutsal Kitap’ın ayetlerini okuduğumuzda o ayetlerde bahsedilen olumsuz durumların muhatabının kendimiz olduğunu pek düşünmeyiz. Örneğin bu bölümü okurken, “Servetimiz yok ki, servetimize nasıl servet katalım” diye düşünmüş olabilirsiniz. Bölümde hitap edilen kişinin biz olmadığını düşünüyor olabiliriz. Ama şundan eminim ki yüreğini samimi bir şekilde Tanrı’ya yaklaştıran herkes yüreğinde o kişi olup olmadığını bilir.
Bu yüzden, bu bölüm zenginlere hitaben yazılmış olsa bile, “beni ilgilendirmez” mantığıyla değil ama tüm Kutsal Kitap ayetlerini okurken olduğu gibi, önce kendi gözümüzdeki merteğe odaklanarak okuyalım, ve tabii ki öncelikle bu mantıkla üzerinde düşünelim.
Bölüm “başınıza gelecek felaketlerden ötürü feryat edip ağlayın” ifadesiyle başlıyor. Bu çok sert ve keskin bir söz. Ama burada şunu belirtmek lazım, Kutsal Kitap’ın hiçbir yerinde, dünyadaki bütün zengin insanların Tanrı’yı tanımayan, Mesih karşıtı ve günahkar kişiler olduğu gibi bir öğreti yoktur.
Besbelli ki Yakup’un azarladığı kişiler, -ilerleyen ayetlerde de çok açık bir şekilde görülebileceği gibi- kendilerine aşırı servet biriktiren (bu konuda sınırı kaçırmış), Tanrısal değerleri unutup, servetini çoğaltmak amacına kilitletmiş, çalıştırdığı işçilerine ücretlerini ödemeyen ve haksızlık yapan, dünyada zevk ve bolluk içinde yaşayan ve masum kişilere zulmeden zenginlerdir.
Varlıklarını müjdeyi yaymak ve muhtaçlara yardım etmek amacıyla harcamayan ama kendini düşünen, sahip olduğu varlıkları, lüks hayatlar yaşamak için kullanan zenginlerdir. Geçen hafta değindiğimiz, toprağı bol ürün verdikten sonra ömrünün geri kalanı için onlara güvenen, ama canı o akşam istenen zengin adam gibi.
Elbette başlarına gelecek olan felaketin ne derece büyük olacağını ben kendi gözlerimle görmüş değilim, ama Tanrı’nın bu tip bir tutum içinde olan kişilerden hiç hoşnut olmayacağını bilmek için geleceği görmeye gerek yok.
Gerçekten de bilmeliyiz ki, eğer hayatlarımızda böyle bir durum varsa, bu hayatın kısa bir süre içinde, daha ne olduğunu bile anlamadan biteceğini, Tanrı’nın bize, bize verdiği bereketleri yeryüzünde nasıl kullandığımızı sorduğunda, utanıyor olacağımızı kendimize şimdi hatırlatmamız, o gün orada utanıyor olmaktan çok daha iyidir.
Şimdi zengin kişiler hakkında bu bölümde verilen dört özelliğe bakacağız. Bunlardan ilki, ikinci ve üçüncü ayetlerde zengin kişilerin servetlerinin çürümüş ve giysilerinin güve tarafından yenmiş olduğunu, altınlarının ve gümüşlerinin pas tuttuğunu ve o pasın gelecekte varlık sahiplerinin aleyhinde tanıklık edeceğini, etlerini ateş gibi yiyeceğini ve yine zenginlerin servetlerine servet katmaya devam ettiklerini okuyoruz.
Zengin insanların neleri var? Genel olarak servetleri, giysileri, altın ve gümüşleri. Peki ne olmuş bunlara? Çürümüş, güve yemiş ve paslanmış. Ne söylemeye çalışıyor?
Mesela diyelim ki, ben çok zenginim ve paramı giysilere yatırıyorum. Komik gelmesin, on binlerce liralık ceketler-gömlekler-takımlar vardır. O kadar zenginim ki her modelinden, her renginden aldım da aldım, öyle ki evimin bir odasını sadece kıyafetlerime ayırdım. İşte kiminin kalacak evi olmadığı için sokakta yatıyor, kiminin de gerçekten kıyafet odası var.
Bir giysi sık kullanıldığında güvelenmez. Ama kullanılmadığı süre uzadıkça güvelenme olasılığı yükselir. İşte o giysiler çok sayıda olduğu için o kadar uzun süre kullanılmıyor ki, güveleniyor. Şimdi o on binlerce liralık ceketin değeri ne oldu? Halbuki sokakta yatan kişi veya ihtiyacı olan kişiler o ceketi giyebilirdi. Birisi onu giyseydi o ceket o zaman değerli olacaktı.
Yakup’un söylemek istediği budur. Yani bir takım varlıkları, sonunda bir değeri kalmayacak kadar aşırı miktarlarda biriktirmek. Yoksa söylemek istediği, “zengin olmak günahtır” demek değil elbette. Günah olan, bu varlıkları müjdeyi yaymak ve muhtaçlarla paylaşmak dururken, ihtiyacından çok daha büyük miktarlarda servetler ve hazineler biriktirmektir.
İsa’nın bu konuda söylediklerini bu sabah tekrar hatırlayalım:
“Yeryüzünde kendinize hazineler biriktirmeyin. Burada güve ve pas onları yiyip bitirir, hırsızlar da girip çalarlar. Bunun yerine kendinize gökte hazineler biriktirin. Orada ne güve ne pas onları yiyip bitirir, ne de hırsızlar girip çalar. Hazineniz neredeyse, yüreğiniz de orada olacaktır.
MATTA 6:19-21 TCL02
https://bible.com/bible/170/mat.6.19-21.TCL02
Tanrı bize bu derece fazla bereketler verdiyse, bunları Tanrı’yı hoşnut edecek şekilde nasıl kullanabiliriz? Karnını doyurmak için yemek bulamayan veya zorlanan insanlara yiyecek verebiliriz, giysisi olmayan kişilere giysi verebiliriz, tedavi olmak için ilacını alamayan kişilere ilacını alabiliriz, Müjde’yi yaymak için kullanabilir veya bunu yapan kardeşler için harcayabiliriz.
Bunun dışında bir tutum sergileyip sürekli biriktirmeye devam edersek, elbette Tanrı bundan hoşnut olmayacak, ve unutmayalım ki bir yargı günü olacak ve Tek Yargıç her birimize sorular soracaktır.
Dördüncü ayette, zenginlerin ikinci ve başka bir yönüne değiniyor. İşçilerin ücretini ödememek, işçilere haksızlık yapmak. Aradan 2000 yıl geçmiş, ama hala ne kadar güncel bir konu, değil mi? Tek tek isim vermeyeceğim, ama son günlerde kilisemizde de bu konuda iş yerlerinden büyük sıkıntılar yaşayan kardeşler maalesef oldu.
Tanrı’nın gözünde, ihtiyaçtan çok fazla servetler biriktirmek kadar, o servetleri çalışanlarının üzerinden, onların hakkını yiyerek çoğaltmak da kötüdür. İşverenler ve patronlar, işçinin hakkını aramaktan aciz olduğunu düşünebilir. Ama ya Tanrı? Haksızlığa uğradığımızda, gerçekten hakkımız yendiğinde ve Tanrı’ya feryat ettiğimizde, evrenin Rabbi ve Yaratıcısı, o hakkı savunmaz mı?
Yakup burada işçilerin alıkoyulan ücretlerini örnek veriyor. Ama biz bunu genişletirsek yanlış olmaz. Yani sigorta yapmamak, giderleri düşük göstererek veya masrafları yüksek göstererek vergiden kaçırmak, ve birçok şekilde elde edilen haksız kazançları örnek verebiliriz.
Bu, Eski Antlaşma zamanında da çok önemli bir kuraldı:
“Ücretle çalışan, gereksinimi olan, yoksul bir soydaşınızı ya da kentlerinizin birinde yaşayan bir yabancıyı sömürmeyeceksiniz. Ücretini her gün, güneş batmadan ödeyeceksiniz. Yoksul olduğu için güvencesi odur. Yoksa sana karşı RAB ‘be haykırır ve sen de günah işlemiş sayılırsın.
YASA’NIN TEKRARI 24:14-15 TCL02
https://bible.com/bible/170/deu.24.14-15.TCL02
Beşinci ayete geldiğimizde, aşırı servet biriktiren zenginler hakkında verilen üçüncü özelliğe geliyoruz. Yeryüzünde zevk ve bolluk içinde yaşamak. Bunu, boğazlanacağı gün için kendini besiye çekmeye benzetiyor.
Dünyada hoş olmayan bazı gerçekler var. Sebepleri ve sorumluları elbette günlerce tartışabiliriz ama dünyada bir çok insan her gün açlıktan ölüyor. Bir çok başka insan ölmese de, gününü zor kurtarıyor. Gününü zor kurtarsa da, ay başını getiremiyor. Borçlarını ödeyemeyen babalar, haksızlığa uğrayan kadınlar, okula gidemeyen çocuklarla dolu bir dünyada yaşıyoruz. Daha müjdeyi duyamamış insanlar var.
Yüreğimizde iman olduğunu söylerken, önümüzde Kutsal Kitap varken, örnek olarak İsa’nın ve elçilerin hayatı varken, içimizde vicdanımız varken; nasıl onlarca ev sahibi olabilir, evden daha pahalı arabalar alabilir, restoranlarda birçok insanın aylık gelirinden daha pahalı olan bir menü sipariş edebilir, bir buçuk yıllık ev kirası değerinde telefonlar kullanabiliriz?
Müjdeyi duymamış onca insan varken, bilmem kaç yüz kişilik, bilmem kaç bin kişilik, geleneksel görünümü verilmiş, dekorasyonu için tonla para harcanmış kiliseleri nasıl açıklayabiliriz? Belki Türkiye’de böyle kilise çok yok, ama olmaya başladığını ya da öyle olma arzusunu gözlemliyorum. Dünyada da çok örneği var.
Söz diyor ki: boğazlanacağı gün için kendini besiye çekmek.
Tanrı’nın bakışını anlatmak için Hezekiel peygamberden bir alıntı yapabiliriz:
“ ‘Kızkardeşin Sodom’un günahı şuydu: Kendisi de kızları da gururluydu, ekmeğe doymuşlardı, umursamazlardı. Düşküne, yoksula yardım elini uzatmadılar. Kendilerini beğenmişlerdi. Önümde iğrenç şeyler yaptılar. Bu nedenle, gördüğün gibi onları önümden süpürüp attım.
HEZEKİEL 16:49-50 TCL02
https://bible.com/bible/170/ezk.16.49-50.TCL02
Son ayet ise, aşırı servet biriktiren zenginlerin dördüncü özelliğini açıklıyor: “Size karşı koymayan doğru kişiyi yargılayıp öldürdünüz” diyor.
Doğru kişi kimdir? Bu bölüm için, alnının teriyle çalışıp ekmek parasını kazanmaya çalışan, temiz ve dürüst yaşamaya çalışan insanlardır. Bu insanlar, iş yerlerinde çoğu zaman kaba davranışlara, tehdit ve tacizlere maruz kalırlar. Çok çalışırlar ama az ücret alırlar. Karşı koyacak güç de olmadığından, öylece çalışmaya devam ederler ve zenginler tarafından zulüm görmeye devam ederler. Bir çoğumuz bunların ne demek olduğu iyi anlayacaktır çünkü hayat tecrübelerimizle sabittir.
Yakup, bu durumda ne yapılması gerektiği konusunda gelecek bölümde bize buyruk ve tavsiyeler veriyor. Ama onlara Rab dilerse bir sonraki vaazımızda bakacağız.
Çok kısa bir şekilde bir konuya da değinip vaazı sonlandıralım.
Zenginlik bu dünyada çok süslenerek gösteriliyor. Hepimiz için geçerlidir ama özellikle genç kardeşlerimiz için, süslenen bu zenginliğe özenmek konusunda Tanrı’nın sözünden bir uyarı paylaşmak istiyorum. Timoteos’a birinci mektubunda Pavlus, bir kazanç yolu olarak Tanrı’nın yolunu kullanan kişilere karşı uyarısını yaparken şu kelimeleri kullanıyor:
Oysa eldekiyle yetinerek Tanrı yolunda yürümek büyük kazançtır. Çünkü dünyaya ne bir şey getirdik, ne de ondan bir şey götürebiliriz. Yiyeceğimiz, giyeceğimiz varsa bunlarla yetiniriz. Zengin olmak isteyenler ayartılıp tuzağa düşerler, insanı çöküşe ve yıkıma götüren birçok saçma ve zararlı arzulara kapılırlar. Çünkü her türlü kötülüğün bir kökü de para sevgisidir. Kimileri zengin olma hevesiyle imandan saptılar, kendi kendilerine çok acı çektirdiler.
1.TİMOTEOS 6:6-10 TCL02
https://bible.com/bible/170/1ti.6.6-10.TCL02
Zengin olmayı istemek, önemli bir ayartılma konusudur. Bu istek bizleri tuzağa düşürmesin. Zengin olmayı istemek beraberinde insanı çöküşe ve yıkıma götüren bir çok saçma ve zararlı arzu getiriyor. Neden? Çünkü bu hedefe ulaşmak için para gerekiyor ve paraya karşı sevgi oluşuyor. Ve ayette görüyoruz, bu durum bizleri imandan sapmaya ve acı çekmeye kadar götürebilir. Bu konuda dikkatli olalım.
Biz çok şey isteriz ama aslında ihtiyacımız olan şeyler çok daha azıdır. Birkaç kazak ve pantolonla birkaç kış geçirmek mümkündür, bir çorba, biraz yemek ve suyla doymak ve dengeli beslenmek de mümkündür. On binlerce dolarlık ceketlere ve dört katlı hamburgerlere gerçekten ihtiyacımız var mı? Yararı olmadığı gibi zararı bile var.
Pavlus’un söylediği “Yiyeceğimiz, giyeceğimiz varsa bunlarla yetiniriz” cümlesi çok anahtar bir cümledir. Tanrı’yı hoşnut eden bir yaşam sürmek için aslında Tanrı’dan ve bundan daha fazlasına hiç ihtiyacımız yoktur.
Ne istediğimiz ve ne ihtiyacımız olduğunun ayrımını yapmak için Tanrı bize bilgelik versin.
İsa’nın sözleriyle bitirelim:
“Öyleyse, ‘Ne yiyeceğiz?’ ‘Ne içeceğiz?’ ya da ‘Ne giyeceğiz?’ diyerek kaygılanmayın. Uluslar hep bu şeylerin peşinden giderler. Oysa göksel Babanız bütün bunlara gereksinmeniz olduğunu bilir. Siz öncelikle O’nun egemenliğinin ve doğruluğunun ardından gidin, o zaman size bütün bunlar da verilecektir.
MATTA 6:31-33 TCL02
https://bible.com/bible/170/mat.6.31-33.TCL02
Bugünden itibaren, Tanrı’yı hoşnut eden sade ve işlevli bir yaşam sürmek için herkesi teşvik etmek istiyorum.
Rab her birimizi ve kilisesini bereketlesin.